Onderzoek door NordVPN: cross-device tracking gebeurt op grote schaal

Cross-device tracking is een marketingstrategie waarbij gebruikers op meerdere apparaten, zoals hun telefoons, smart-tv’s, tablets en pc’s, worden gevolgd. Marketeers gebruiken cross-device tracking om nauwkeurige gebruikersprofielen op te stellen, waardoor ze consumenten beter begrijpen en doeltreffender kunnen targeten.

Cross-device tracking wordt echter ter discussie gesteld door cybersecurity-experts vanwege het gebrek aan transparantie en privacy.

Cross-device tracking omvat verschillende technieken – zoals cookies, tracking pixels en fingerprinting – waarmee gebruikersactiviteiten op meerdere apparaten aan elkaar worden gekoppeld. Wellicht de meest verontrustende aanpak is het gebruik van ultrasone bakens – onhoorbare geluiden met gecodeerde gegevens waardoor een afluisterapparaat informatie kan ontvangen. Mensen kunnen deze geluiden niet horen omdat de frequentie te hoog is (meestal boven 18 kHz), maar ze kunnen worden gedetecteerd door verschillende slimme apparaten (zoals je telefoon of laptop).

Je kijkt bijvoorbeeld tv als er een reclame voor tandpasta wordt uitgezonden. Zonder dat je het weet, bevat de tv-reclame ingesloten ultrasone bakens. Terwijl de advertentie speelt, luistert de microfoon van je telefoon naar de bakens (als hij de machtigingen hiervoor heeft). Vervolgens pak je je telefoon en ga ja naar je social media, waar je dezelfde advertentie ziet die je net op tv hebt gezien. Toeval? Nee, gewoon zeer geavanceerde marketing.

Uit recent onderzoek in opdracht van NordVPN in 11 landen blijkt dat cross-device tracking met behulp van ultrasone bakens op grote schaal voorkomt. Bijna een derde (29%) van de Nederlandse respondenten had advertenties op hun apparaten opgemerkt voor een product/dienst waarover ze onlangs hadden gesproken of die ze op tv hadden gezien, maar waar ze niet naar hadden gezocht. 36% van de respondenten had dit niet opgemerkt en 35% kon het niet met zekerheid zeggen.

In de VS en het VK merkten zelfs respectievelijk 53% en 45% van de respondenten dergelijke advertenties op, terwijl het percentage gebruikers in Zweden met 11% een stuk lager lag.

Een groot deel van de mensen die deze advertenties opmerkte nadat zij over een onderwerp hadden gesproken of dezelfde advertentie op tv hadden gezien, gaf aan zich ‘gevolgd’ te voelen:

• 56% (Polen)
• 49% (Verenigd Koninkrijk)
• 39% (Nederand)
• 38% (Zweden)

Iets minder dan 6% van de Nederlandse respondenten gaf zelfs aan ‘bang’ te zijn na het zien van deze advertenties.

Het sentiment in Nederland:

In het Verenigd Koninkrijk voelde een beduidend hoger percentage van de respondenten (13%) zich bang. Grappig genoeg gaf meer dan 10% van de Nederlanders juist aan ‘blij’ te zijn omdat ze advertenties te zien kregen over iets waarin ze geïnteresseerd waren. In Spanje (22%) en de VS (20%) werd dit nog meer gewaardeerd. Deze resultaten benadrukken dus niet alleen de verschillende kijk op gerichte advertenties in de verschillende landen, maar ook tussen landgenoten.

Twaalf procent van de Amerikanen liet zelfs weten zich ‘speciaal/belangrijk‘ te voelen na het zien van deze gerichte advertenties – maar dit gevoel werd in andere landen slechts in zeer lichte mate gedeeld.

Op de vraag op welke apparaten de respondenten gerichte advertenties opmerkten na over een onderwerp te hebben gesproken of een advertentie op tv te hebben gezien, antwoordde de meerderheid dat het hun smartphone was:

• 81% (Verenigd Koninkrijk)
• 80% (Italië)
• 79% (Spanje)
• 66% (Nederland)

Daarnaast zag 54% van de respondenten in Nederland ze op hun computer voorbijkomen (dit was in Frankrijk en Duitsland zelfs 62%). Interessant genoeg merkten slechts 33% van de respondenten uit het VK deze gerichte advertenties op hun computers op.

Op de vraag of ze wisten dat ze de machtigingen van hun telefoon konden beperken en zo het afluisteren konden verhinderen, antwoordde de meerderheid van de respondenten in Nederland van niet (67,5%). Slechts een derde (32,5%) van de Nederlanders was zich hier wel bewust van. Van alle landen lag dit percentage alleen in Zweden (25%) nog lager.

Alleen in Italië (59%), Duitsland (52%) en Frankrijk (52%) was meer dan de helft van de respondanten zich hiervan bewust. Dit betekent dat een groot aantal gebruikers niet weet dat ze zich tegen dit soort tracking kunnen beschermen – en dat met name Nederlanders en Zweden slecht geïnformeerd zijn.

Het idee dat je apparaten je zonder je medeweten volgen en met elkaar kunnen communiceren om gerichte advertenties te tonen, is beangstigend. Gelukkig kun je voorzorgsmaatregelen nemen om cross-device tracking te beperken en meer controle over je privacy te krijgen. Dit is hoe je cross-device tracking kunt beperken:

• Controleer je app-machtigingen. Je kunt niet voorkomen dat ultrasone bakens om je heen geluidsfrequenties uitzenden, maar je kunt wel voorkomen dat je apparaten meeluisteren. Controleer de machtigingen die je de apps op je telefoon hebt gegeven en let vooral op machtigingen voor toegang tot je microfoon. Heeft je Google Chrome-app bijvoorbeeld toegang nodig tot je microfoon? Zo niet, wijzig de machtigingen van de app dan om jezelf te beschermen.
• Lees privacybeleiden zorgvuldig. Ook al sla je het liever over, het doornemen van het privacybeleid van een app kan voorkomen dat je telefoon je ‘afluistert’. Kijk of het privacybeleid melding maakt van de microfoon van je telefoon en waarvoor deze wordt gebruikt. Als toegang tot je microfoon niet logisch is voor een bepaalde app, kan dat een rode vlag zijn. Zoek naar vermeldingen van ‘onhoorbare geluiden’ – bedrijven zullen het niet altijd ‘ultrasonic tracking’ noemen omdat ze gebruikers niet willen alarmeren.
• Gebruik een VPN. Hoewel een VPN niet kan voorkomen dat je telefoon je afluistert, kan het wel je digitale privacy en veiligheid verbeteren. Een VPN beveiligt je internetverkeer met encryptie en verbergt je IP-adres, waardoor je internetactiviteiten verborgen blijven voor je internetprovider, overheden en andere derden. Bovendien biedt NordVPN nu Threat Protection – een geavanceerde cybersecurityfunctie die schadelijke URL’s, opdringerige advertenties en webtrackers blokkeert.

NordVPN ondervroeg 10.808 respondenten in 11 landen: Australië, Canada, Duitsland, Spanje, Frankrijk, Italië, Nederland, Polen, Zweden, het VK en de VS. Een extern bureau voerde de enquêtes uit tussen 23 februari en 7 maart 2023. De respondenten werd een reeks vragen gesteld over advertenties en cross-device tracking. De steekproeven waren representatief voor de volwassen bevolking van de desbetreffende landen (18+).